انواع بازرسی و آزمون در پروژه (مدارک مورد نیاز)
طرح بازرسی و آزمون
با توجه به مشخصات فنی، کدها و استانداردها و سایر مفاهیم قراردادی و همچنین بر اساس ایستگاه های مختلف ساخت به منظور برنامه ریزی و اجرای فعالیت های تست و بازرسی در طی فرآیند ساخت یک کالا، سندی از طرف سازنده تهیه می گردد که در آن فعالیت های تست و بازرسی در هر ایستگاه، نوع و سطح بازرسی برای هر رده بازرسی فنی و یا کنترل کیفی تعیین می گردد. این مدرک طرح تست و بازرسی (ITP) نام دارد و پس از تأیید، کلیه رده های مذکور لازم الاجرا خواهد بود . در این مدرک دستورالعمل (رویه) مربوط به اجرای هر فعالیت بازرسی و تست، استاندارد مرجع، محل تست و بازرسی، نوع گزارش و میزان مشارکت رده های مسئول درج می گردد.
- درخصوص نحوه تهیه مدرک ITP و نمونه های آن، در بخش های دیگر وبلاگ به طور کامل صحبت شده است.
جلسه قبل از بازرسی (PIM)
قبل از شروع فعالیتهای بازرسی جلسه ای توسط مشتری با حضور نمایندگان کارفرما، سازنده و بازرسی شخص ثالث هماهنگ می گردد و روش کلی ارتباطات ، شیوه گزارش دهی بازرس شخص ثالث و کلیه مسائل مربوط به این حوزه مورد بحث ، بررسی و تأیید قرار می گیرد. علاوه بر موضوعات ذکر شده طرح کنترل کیفی، چگونگی اعلام عدم تطابق های احتمالی و شیوه بررسی و حل آنها، میزان پیشرفت اولیه کار (خرید مواد اولیه و احیانا برشکاری و یا تامین قطعات بصورت پیش ساخت)، وضعیت تأیید مدارک مهندسی، اهم نکات فنی منطبق بر مشخصات فنی پروژه، بررسی و تأیید رویه ها و دستورالعملهای تست و بازرسی، صدور گواهی و مدارک ترخیص کالا و کتابچه ی نهایی بازرسی و غیره… نیز مورد بررسی و تأیید قرار می گیرد. (توضیح جلسه PIM به صورت کامل در صفحات دیگر ارائه شده است)
الزامات مستند سازی گواهینامه مواد و تجهیزات و کلیه اجناس خریداری و انبار شده بایستی مشخص باشد. محتویات و فرمت گواهینامه ها بایستی مطابق استاندارد EN 10204 و الزامات مندرج در مشخصات فنی پروژه باشد.
گواهینامه های غیر اصلی(کپی): گاهی اوقات امکان دارد که بخشی از محصول یک تولید کننده مواد اولیه توسط پیمانکار خریداری گردد و از آنجا که این تولید کنندگان برای محصولات خود یک گواهینامه کلی صادر می کنند، لازم است یک عدد کپی برابر اصل از آن گواهینامه جهت مستند سازی و بایگانی در سوابق پروژه تهیه گردد. روش تهیه این گواهی بدین گونه خواهد بود که بازرس مامور شده از سوی پیمانکار یا بازرسی مستقل و مورد تایید کارفرما مستقر در کارگاه سازنده پس از تطابق کپی گواهینامه با اصل آن اقدام به ممهور نمودن (با رنگ قرمز) ، و سپس تایید آن با نوشتن نام، تاریخ و امضاء می نماید.
گواهینامه تست مواد : سندی است مبتنی بر اجرای کلیه تست ها. این سند به سهولت قابل ردیابی است و به معنای گواهی انطباق محصول بر الزامات کدها و استانداردهای مشخص شده طراحی و ساخت محصول، همچنین مشخصات فنی پروژه می باشد.
گواهینامه اصلی: گواهینامه حقیقی است که توسط سازنده اصلی مواد صادر و ممهور به مهر، امضاء و تایید رسمی تمام رده های مسوول آن سازنده می-باشد.
انواع گواهینامه های مورد تایید بر اساس استاندارد EN 10204 : کلیه گواهینامه های تست مواد بایستی توسط بالاترین مقام واحد کنترل کیفی تولید کننده تایید شده باشند. لازم به ذکر است واحد کنترل کیفی تولید کننده می بایست مستقل از گروه ساخت و تولید و زیر نظر مستقیم مدیر عامل فعالیت داشته باشد.
در ادامه چند نمونه تست ریپورت (Test Reports) که توسط اینجانب، مطابق با الزامات استاندارد EN 10204 و ISO 9001 برای شرکت های تولیدی در زمینه سازه های فولادی تهیه شده است ارائه می گردد.
۳.۱.A گواهینامه بازرسی ۳.۱.A مشخص مطابق با قوانین رسمی و الزامات فنی مربوطه بازرسی که بصورت رسمی معرفی شده است
۳.۱.B گواهینامه بازرسی ۳.۱.B مشخص بر اساس نیازمندی های سفارش و در صورت
نیاز مطابق با قوانین رسمی و الزامات فنی مربوطه نماینده قانونی سازنده که
مستقل از بخش ساخت می باشد
۳.۱.C گواهینامه بازرسی ۳.۱.C مشخص نماینده قانونی خریدار
۳.۲ گزارش بازرسی مشخص بر اساس نیازمندی های سفارش نماینده قانونی سازنده که مستقل از بخش ساخت بوده همراه با نماینده قانونی خریدار
گواهینامه نوع A (EN10204”۳.۲”) : گواهینامه های انطباق موادی است که نشان دهنده انطباق محصول بر درخواست پیمانکار می باشد و توسط نماینده کارفرمای مربوطه تصدیق شده اند.
گواهینامه نوع B (EN10204”۳.۱”) : گواهینامه های انطباق موادی است که نشان دهنده انطباق محصول بر درخواست پیمانکار و یا نظامنامه های موثق و رسمی می باشد و توسط نماینده سازنده مربوطه تصدیق شده اند.
گواهینامه نوع C (EN10204”۲.۲”) : گزارشهایی هستند که منطبق با الزامات درخواست پیمانکار و یا نظامنامه رسمی و یا مطابق قواعد فنی توسط سازنده تهیه شده اند.
این گزارشات برای سایر محصولات تهیه شده از آن مواد و با همان روش تولید نیز قابل تعمیم است.
گواهینامه نوع D (EN10204”۲.۱”) : گواهینامه هایی که بوسیله سازنده صادر می گردند و چون درخواستی جهت ارائه نتایج تست های انجام شده وجود ندارد ماخذ بازرسی مشخصی نیز ندارند، اما گواهی محصولات تولید شده مبنی بر وجود توافقنامه هایی در زمان عقد قرارداد موجود می باشد.
گواهینامه نوع E : گواهینامه هایی برای تاییدیه نوع و گواهی انجام تست .
هنگامی که یک قسمت از محصول یا تجهیز دارای شماره تقسیم بندی مشخص و ویژه
باشد گواهینامه آن محصول بایستی برای هر بخش اجزای آن محصول یا تجهیز بصورت
جداگانه صادر گردد. (مانند شماره ذوب یا ریخته گری مشخص، شماره تست
جداگانه، و یا شماره تولید با یک روش مشخص برای یک درخواست مشخص)
بصورت کلی گواهینامه محصولات بایستی اصل بوده مگر در شرایطی خاص که در ذیل تعریف خواهد شد:
گواهینامه های نوع A و B بایستی اصل و یا کپی برابر اصل باشند.
موادی که پیرو فرآیندهای بعدی ساخت امکان تغییر خواص مکانیکی آنها وجود
دارد بایستی از نوع B باشند و ریز آنالیز شیمیایی دقیق آنها نیز گزارش شده
باشد. هرگونه نسخه برداری از آنالیز شیمیایی ذکر شده در گواهینامه ارائه
شده توسط سازنده، بایستی به همراه نسخه اصل گواهینامه و یا کپی برابر با اصل
آن باشد. گواهینامه مربوط به Stockiest ها و یا گواهینامه بصورت نمونه فاقد
اعتبار است. گواهینامه ها و یا نامه های تاییدیه مواد بایستی توسط نماینده
قانونی کنترل کیفی سازنده تایید و امضاء شده باشد.
سازنده موظف است مطابق با طرح کنترل کیفیت تایید شده برای ایستگاه های بازرسی مورد نظر نسبت به هماهنگی حضور پیمانکار اقدام نماید. این اطلاع رسانی از طریق فرم درخواست بازرسی و حداقل یک هفته کاری( برای بازرسی های داخلی)/ و یکماه (برای بازرسیهای خارجی) قبل از انجام تست / بازرسی های مربوطه صورت پذیرد. پیمانکار بلافاصله از طریق فرم درخواست اعزام بازرس جهت اطلاع رسانی به بازرسی شخص ثالث و کارفرما (در صورت نیاز) اقدام مشابه را به عمل می آورد. هماهنگی های لازم در خصوص رفت و آمد و اسکان افراد ذیربط در مکان بازرسی، مطابق مفاد قرارداد صورت می پذیرد.
رویه تست و بازرسی مواد و تجهیزات پروژه
به عنوان دستورالعمل اساسی اجرای عملیات تست و بازرسی توسط پیمانکار اصلی
تهیه شده و توسط کارفرما به تایید می رسد. شرکت بازرسی شخص ثالث موظف است
رویه هماهنگی خدمات بازرسی و صدور گواهی های مواد/تجهیزات را بر اساس رویه
مذکور تهیه نموده و به تأیید پیمانکار اصلی و کارفرما برساند.
پیمانکار موظف است کلیه اطلاعات مورد نیاز بازرسی شخص ثالث را در اختیار
قرار داده و مسوولیت کامل در محدوده کار مورد نظر را به وی تفویض نماید.
سازنده موظف است در طول فرآیند ساخت و تولید مدارک و مستندات فنی تایید شده
را در اختیار بازرسی شخص ثالث قرار دهد. مدارک مذکور بایستی به تایید
کارفرمای اصلی و مشتری رسیده باشد.
سازنده بایستی امکان دسترسی بازرس به
سازندگان زیرمجموعه خود جهت مشاهده وضعیت تولید و نظارت بر تستها و
فعالیتهای کیفی را فراهم نماید. تأمین کنندگان زیرمجموعه سازنده بایستی
مواد و تجهیزات مورد نظر را تنها از منابع معتبر و تأیید شده تهیه نموده و
سفارشات مربوطه مطابق با استانداردها و مشخصات فنی پروژه باشد. کلیه
اسناد کنترل کیفی اجزای تأمین شده توسط سازندگان جزء بایستی در محل کارگاه
سازنده اصلی توسط نمایندگان کارفرمای اصلی و پیمانکار مورد بررسی و تأیید
قرار گیرد.
سازنده نه تنها موظف است کلیه تجهیزات و ابزارهای تست و بازرسی را فراهم
نماید بلکه بایستی نیروی انسانی متخصص را نیز بعنوان دستیار در اختیار
بازرس قرار دهد. کلیه ابزارآلات تست و بازرسی باید دارای گواهینامه
کالیبراسیون معتبر با ذکر دوره اعتبار باشند. نمایندگان بازرسی کارفرما و
پیمانکار در طول مدت ساخت و تولید و فعالیت های تست و بازرسی می توانند برای
اجرای فعالیت های ممیزی به کارگاه سازندگان مراجعه نمایند.
کلیه مدارک جاری در کنترل کیفی بایستی به زبان مندرج در مفاد قرارداد
تنظیم و ارائه گردند. بازرسی های پیمانکار و بازرس شخص ثالث رافع مسئولیت
سازنده نمی باشد و مسئولیت کامل تامین کیفیت کالا بر عهده سازنده می باشد.
همانطور که قبلا نیز اشاره شد یکی از وظائف بازرس شخص ثالث بررسی گواهینامه های مواد خام اولیه می باشد. بازرس شخص ثالث بایستی مشخصاتی مانند ترکیب شیمیایی، خواص فیزیکی و مکانیکی ، نوع فرآیند عملیات حرارتی، شرایط احراز تستهای مختلف اعم از هیدرو تست، تستهای خوردگی HIC & SSCC ، تست سختی سنجی، تستهای NDT ، تست ضربه و غیره … را در گواهینامه مواد مورد بررسی قرار داده و از انطباق آنها با الزامات استاندارد، مشخصات فنی پروژه و احیانا نقشه های ساخت و تولید و یا مدارک پیوست سفارش کالا اطمینان حاصل نماید. همچنین گواهینامه مواد بر اساس معیارهای تعریف شده در بخش الزامات تست و بازرسی مورد بررسی و ارزیابی قرار گیرد. در صورت بروز هرگونه ابهام، بازرس می تواند طبق استاندارد نسبت به نمونه برداری از مواد اولیه و ارسال آن به آزمایشگاه-های معتبر اقدام نموده و نتایج را بصورت مکتوب گزارش نماید.
سازنده بایستی در طول فرآیند ساخت و تولید همواره از تجهیزات اندازه گیری و تست و بازرسی کالیبره شده استفاده نماید. کالیبراسیون بر اساس رویه ها و دستورالعملهای داخلی تایید شده سازنده و یا مطابق کتابچه راهنما و استاندارد تجهیزات بصورت دوره ای انجام می پذیرد. بازرس شخص ثالث بطور مستمر، باید تاریخ انقضا و یا تجدید کالیبراسیون را تحت نظر داشته باشد، همچنین بایستی از نحوه نگهداری صحیح تجهیزات تست و بازرسی اطمینان حاصل نماید و در صورت مشاهده هرگونه شرایط نامناسب نسبت به درخواست بررسی و یا کالیبراسیون مجدد اقدام نماید.
کلیه کارشناسان تستهای غیر مخرب باید دارای گواهینامه های معتبر بین المللی جهت انجام و تفسیر این تستها باشند.
کلیه اپراتورهای تست مایعات نافذ (PT) و تست ذرات مغناطیسی (MT) بایستی حداقل دارای
گواهینامه احراز صلاحیت منطبق بر استاندارد SNT-TC-1A ، CSWIP ، KOFREND و
یا EN 473 در سطح یک باشند ولی کلیه تفسیرها در زمینه نوع و دامنه پذیرش
عیوب بایستی توسط کارشناسهای دارای گواهینامه صلاحیت در سطح دو صورت
پذیرد.
گواهینامه های جوشکاری (QWT/WQC)
کلیه جوشکاران و اپراتورهای دستگاههای نیمه اتوماتیک و یا اتوماتیک جوشکاری بایستی دارای گواهینامه صلاحیت جوشکاری باشند. بازرس شخص ثالث موظف به انجام تست احراز صلاحیت جوشکاران مطابق با استانداردهای مرجع معرفی شده در مدارک سفارش کالا و مشخصات فنی پروژه می باشد. کلیه جوشکاران در طول زمان ساخت نیز بایستی از بابت میزان درصد تعمیرات و نوع عیوب مشاهده شده مورد ارزیابی قرار گیرند مستمر قرار داشته باشند و در صورت افزایش میزان تعمیرات از حد مجاز، از ادامه فعالیت آنها جلوگیری نموده و یا بر اساس شرایط استاندارد و دستورالعمل تایید شده داخلی سازنده نسبت به آموزش و احراز صلاحیت مجدد آنها اقدام گردد.
بازرسی شخص ثالث موظف است قبل از ارسال
محموله ساخته شده تعداد اقلام ارسالی را با لیست مربوطه مورد بررسی دقیق
قرار داده و از مطابقت لیست و تعداد اقلام اطمینان کامل حاصل نماید در این
صورت لیست اقلام را مورد تایید قرار می دهد.
پارامترهای مختلفی که در این فعالیت بایستی مورد بررسی قرار گیرند به شرح زیر می باشند:
- مطابقت فرم لیست بسته بندی با فرمت پروژه
- شماره قرارداد (PO)
- مطابقت شماره لیست بسته بندی با فرمت مربوطه
- صحت تعداد کالا
- صحت وزن کل و وزن خالص
- کنترل صحت اطلاعات ثبت شده روی کالا
- مطابقت اطلاعات مندرج در لیست بسته بندی و برچسب روی بسته ها
- محکم بودن برچسب و وجود حفاظ بر روی آن
- مطابقت سایر اطلاعات لیست بسته بندی با مشخصات پروژه
- کنترل صحت شماره و کد کالا در لیست تفصیلی بسته بندی
- مطابقت اطلاعات مندرج در لیست تفصیلی با صفحه اول
- کنترل صحت مهر و امضاء سازنده/فروشنده بر روی صفحات لیست بسته بندی
- کنترل صحت مهر و امضاء بازرس شخص ثالث بر روی صفحات لیست بسته بندی
- معمولا بازرسی بسته بندی و علامت گذاری کالا در یک مرحله صورت می پذیرد.
سازنده/فروشنده پس از بازرسی بسته بندی
نسبت به ارسال درخواست بازرسی قبل از حمل اقدام می نماید. سازنده در این
مرحله بایستی نسبت به تکمیل و ارائه ی گواهی مطابقت کالا با مشخصات فنی و
مفاد قرارداد اقدام نماید.
فروشنده بدون اخذ لیست بسته بندی تأیید شده توسط TPA مجاز به حمل کالا نمی
باشد. چنانچه فروشنده یا سازنده مجاز به حمل کالا باشد ولی مشروط به اینکه
عملیات اصلاحی یا تعمیر و بازرسی های مربوطه در سایت به انجام برسد، در این
صورت هزینه های مرتبط با این فعالیت ها برعهده او می باشد. بررسی شرایط
بارگیری، اطمینان از کیفیت وسائل حمل و نقل، اطمینان از محکم بودن بار،
ابزارآلات بالابر و غیره… از وظایف بازرسی شخص ثالث در مرحله بازرسی قبل از
حمل می باشد.
صدور گواهی خروج کالا از کارگاه ساخت
پس از بازرسی های فوق بازرس شخص ثالث بایستی گواهی ترخیص کالا را به دقت
تکمیل نموده و در تعداد نسخه های مورد توافق مجوز خروج کالا را صادر نماید.
بازرس شخص ثالث بایستی قبل از صدور نسخه های اصل این مدرک نسبت به اخذ
تأییدیه از خریدار/پیمانکار اقدام نماید.
بازرس شخص ثالث پس از صدور گواهی ترخیص کالا و دریافت مدارک حمل نسبت به صدور گواهی بازرسی اقدام می نماید. این مدرک بیانگر گواهی TPA در خصوص صحت انطباق کالا با مشخصات فنی و مفاد قرارداد خرید می باشد. محدوده فعالیت های بازرسی در این مدرک ذکر گردیده و جزئیات آن قبل از صدور نسخه اصلی بایستی توسط پیمانکار/خریدار به تأیید برسد. (فرمت و نمونه مدارک IVR و گزارشات بازرسی با توجه به شرکت بازرسی شخص ثالث متفاوت خواهد بود.)
کلیه مدارک و اطلاعات کنترل کیفی پس از
اتمام فعالیت های ساخت و ترخیص کالا توسط سازنده گردآوری شده و در تعداد
نسخه های مشخص شده تکثیر گردیده و به پیمانکار واگذار می گردد.
شکل ظاهری پرونده ها اعم از رنگ زونکن ها، اندازه قطع آنها، بر چسب گذاری،
فهرست و قسمتهای مختلف کتابچه نهایی تست و بازرسی باید دقیقا منطبق بر
دستور العمل مستند سازی مدارک پروژه تهیه و تنظیم گردیده و به تأیید بازرس
شخص ثالث و پیمانکار/خریدار برسد.
- نکته مهم: کلیه مدارکی که در تمامی مراحل بازرسی ،طی یک پروژه تهیه و تولید می شوند، در نهایت باید به تایید بازرسین، مشاور و کارفرمای پروژه رسیده و یک نسخه از آن در بخش سوم "Book III: Manufacture’s Data Report" کتابچه نهایی (که یکی از مهمترین بخش های فاینال بوک می باشد) قرار گیرد.